Boekhouden voor Songfestival-presentatoren
Door Arnout Jaspers
Bij de vorige editie van het Songfestival, die Nederland won, hielden de presentatoren het land te lang in spanning omdat ze de puntentelling niet echt door hadden. Die presentatoren zijn nu gewaarschuwd.
Het gebrek aan rekenkundig inzicht, in 2019, van presentatoren Cornald Maas en Jan Smit was daarna het gesprek van de dag in diverse talk-shows. Maas en Smit deden alsof je een rekenwonder moest zijn om te beseffen dat de stemming al beslist kan zijn wanneer diverse landen hun publiekspunten nog moeten toekennen. Terwijl het een kwestie is van simpel bijhouden hoeveel punten er nog te vergeven zijn.
In de aanloop naar het Songfestival in Nederland, van 18 tot 22 mei, worden allerlei aspecten van dit megafestijn belicht op de Officiële Songfestival Podcast website. Aflevering 2 is een interview met wiskundige Wil Schilders van de TU Eindhoven, destijds een van de eersten die deze kwestie signaleerden.
Hoe Nederland in 2019 won in Tel Aviv, en de lessen voor 2021 in Rotterdam
Of de stemming in Rotterdam tot op het laatst spannend blijft, is onvoorspelbaar, want dat hangt af van de verschillen per land in de toegekende vakjury- en publiekspunten. Het stemsysteem voor het Songfestival is in de zestigjarige geschiedenis keer op keer gewijzigd. Sinds 2016 wordt de helft van de punten uitgedeeld door vakjury’s uit de deelnemende landen, en de andere helft via televoting door de kijkers. Per land hebben zowel de vakjury’s als het publiek 58 punten te verdelen (12+10+8+7+6+5+4+3+2+1) over de tien deelnemers van hun voorkeur.
In 2019 namen 41 landen deel aan het Songfestival. Dit betekende dat alle 26 deelnemers aan de finale samen 41 × 58 = 2378 jurypunten ontvingen, en ook 2378 publiekspunten.
De ranglijst van de vakjury’s wordt eerst bekendgemaakt. Vervolgens worden de publiekspunten in omgekeerde volgorde bekendgemaakt, dus van onder naar boven in de jury-ranglijst. In theorie kan de beslissing dan al bij een van de onderste landen vallen.
Immers, als de vakjury’s de punten vrij gelijkmatig over de landen verdelen, zijn de verschillen tussen al die landen klein, zeg enige tientallen punten. Als televoting dan wel een overduidelijke publiekslieveling oplevert die bijna het maximum van 40 × 12 = 480 punten krijgt, dan weet je meteen dat dit land het Songfestival wint, omdat een land daarna nog maar maximaal 10 × 40 = 400 publiekspunten kan krijgen.
De claim van de organisatie dat deze manier van stemmen spanning tot op het laatste moment garandeert, hangt dus af van de aanname dat de voorkeuren van de vakjury en het publiek ongeveer gelijk op lopen.
Was dat zo in Tel Aviv? Slechts zes landen kwamen zowel in de top tien van de vakjury’s als van het publiek voor. Het meest schizofreen was de score van Noorwegen; winnaar bij het publiek met 293 punten, en bij de vakjury’s zestiende met 47 punten. Omgekeerd was het bij Tsjechië: zevende bij de vakjury’s met 150 punten en op drie na laatste bij het publiek met 7 punten. Gemiddeld scheelde het oordeel van jury’s en publiek 57,5 punten, overeenkomend met drie plaatsen op de totaalranglijst.
Wat gebeurde er nu precies in Tel Aviv in 2019?
Het leek heel spannend, maar de commentatoren hadden simpelweg op een rekenmachientje kunnen bijhouden hoeveel publiekspunten er nog te vergeven waren. En wel door iedere keer als de publiekspunten voor een deelnemer binnenkwamen, dit aantal ook af te trekken van 2378, het totaal dat het publiek te vergeven had.
Nederland kwam in de ranglijst van de vakjury’s op de derde plaats, vóór Italië en achter Noord-Macedonië en Zweden. De commentatoren bleven er tot aan de laatste publiekspunten, voor Zweden, op hameren hoe spannend het allemaal was. Immers, toen Nederland zijn 261 publiekspunten binnen had en op totaal 492 kwam, boven Italië, moesten Noord-Macedonië (237) en Zweden (239) hun publiekspunten nog binnenkrijgen.
Voordat Nederland de publiekspunten binnenkreeg, waren er nog 412 publiekspunten te vergeven. Dus toen had Zweden nog kunnen winnen. Maar direct nadat Nederland de publiekspunten kreeg waren het er nog maar 412 – 261 = 151. Omdat Zweden minstens 253 (492-239) publiekspunten nodig had, stond toen vast dat het niet eens meer in de buurt van Nederland kon komen, dus Noord-Macedonië ook niet.
Hoe moet het straks wel, in Rotterdam?
Elke kijker kan straks zelf met een rekenmachientje bijhouden wanneer het er echt om gaat spannen bij de publieksstemming. Maar het is uiteraard ook simpel in beeld te brengen met een schuifbalk of iets soortgelijks.
Sportzenders doen al zoiets bij snooker. In een snooker match is altijd bekend hoeveel punten er maximaal nog op de speeltafel liggen, omdat elke gepotte bal een vast aantal punten oplevert. Als het verschil in punten tussen beide spelers bijna net zo groot wordt als dit maximum, komt dit in beeld, zodat de kijker kan zien wanneer die cruciale bal gespeeld gaat worden (een complicatie is, dat een speler de ander strafpunten kan aansmeren middels een ‘snooker’, maar bij het Songfestival speelt dat uiteraard geen rol).